معرفي قله ماكالو پنجمين قله مرتقع هيماليا

ماكالو با ارتفاع 8463 متر ارتفاع پس از قلل اورست، كي 2، كانچن چونگا و لوتسه به عنوان پنجمين كوه مرتفع جهان شناخته مي شود. ماكالو كوهي منفرد واقع در 22 كيلومتري شرق كوه اورست است و شكلي شبيه به يك هرم چهار وجهي دارد. به عنوان يكي از سخت ترين كوه ها براي صعود، مطرح شده و دليل آن شيب بسيار زياد و تيغه‌هاي تيز خط الراس آن است.

قله ماكالو (Makalu) همراه با قلل اورست و لوتسه در منطقه هيمالياي خومبو روالينگ قرار دارد. هيمالياي خومبو به وسيله رودخانه آرون از هيمالياي كانچن چونگا جدا شده است. به وسيله رودخانه دودوكسي كه از يخچال هاي هيمالياي خومبو سرچشمه مي گيرد از هيمالياي روالينگ جدا مي شود. اين خط الراس در طول مرز نپال و تبت از غرب به شرق و از قلل چوآيو، پوموري، اورست و سپس گردنه جنوبي اورست به سمت قله لوتسه امتداد پيدا مي كند و در نهايت به شرق و قله ماكالو كشيده مي شود.

ارتفاع 8463 متر
محل قرارگيري نپال، تبت
نزديك ترين فرودگاه بين المللي كاتماندو
بهترين ماه هاي صعود: آوريل، مي، سپتامبر و اكتبر
موقعيت: 27،88 عرض شمالي و 87،08 طول شرقي
اولين صعود قله ماكالو – هيت فرانسوي به رهبري ژان كوزي (Jean Couzy) در تاريخ 15 مي 1955

وجه تسميه

ماكالو در بررسي هاي هندي ها در سال 1884، به عنوان سيزدهمين قله شناخته شده بود. طبق اين بررسي، نام قله خامبالونگ بود. به نظر مي رسيد اين نام از منطقه خامبا سرچشمه گرفته باشد، گرچه دره شمالي قله، كامالونگ نام دارد كه به معناي دره رود كاما است. به باور عده اي، واژه ماكالو از كامالونگ گرفته شده است. البته اين بحث چندان پذيرفتني نيست و بيشتر امكان دارد منشا نام آن از كلمه سانسكريت ماهاكالا گرفته شده باشد، كه به معناي “آب و هواي سترگ است”. ماهاكالا در زبان تبتي به معناي كوه سياه بزرگ يا هيولاي سياه است؛ توصيفي عالي براي اين هرم سنگي غول آسا، در مواقعي كه باد برف هاي نشسته بر آن را روبيده باشد.

قله ماكالو (ارتفاع 8463 متر) پنجمين قله مرتفع دنيا

تاريخچه فعاليت بر روي كوه ماكالو

ماكالو در بررسي سال 1921 توسط “هوارد باري” ديده شد. در سال 1933 هوستون و در 1951 و 1952 اريك شيپتون عكس هاي خوبي از كوه گرفتند. در 1954 تيمي از آمريكا به سرپرستي ويليام سيري و با حضور دكتر ويليام انسولد تا ارتفاع 7150 متري تيغه شرقي بالا رفت. در همين سال تيمي از نيوزلند بخش شمالي “يخچال بارون” تا پتانتسه را پيمود سپس تا گردنه ماكالو لا (مابين ماكالو و كانچونتسه) بالا رفتند. در ابتداي صعود ادموند هيلاري كه براي نجات هم تيميش كه در شكاف سقوط كرده بود خود دچار شكستگي دنده شد. وي در اواخر برنامه به گروه پيوست ولي به شدت بيمار شد و سايرين براي انتقالش به پائين به برنامه خاتمه دادند. در پائيز فرانسوي ها بازگشتند. آن ها با رسيدن به ماكالولا، كانچونتسه 7640 متر و چومولونزو 7790 متر را صعود كردند.

در بهار 1955 تيم فرانسوي بازهم با سرپرستي ژان كوزي به ماكالو آمد. گروهي از اعضاي تيم آناپورناي 1950 و تعدادي از نفرات پائيز 1954 ماكالو عضو تيم بودند، از جمله گيدو مانون كسي كه در 1952 به همراه ليونل تري اولين صعود فيتزروي در پاتاگونيا را انجام داده بود. در روز 15 مي ليون تري (Lionel Terra) و ژان كوزي (Jean Couzy) به عنوان اولين كوهنوردان با كمك اكسيژن مصنوعي به قله رسيدند. در واقع اين تيم آنقدر كپسول اكسيژن داشت كه نفراتش در ارتفاع پائين هم از اكسيژن كمك مي گرفتند. 9 نفر از اعضاي اين تيم از جمله سردار شرپاها گيالزن نوربو به قله رسيدند.

در 1961 هيلاري بازهم به ماكالو برگشت. هدف آنها صعود بدون اكسيژن ماكالو بود ضمن آنكه آنها در جستجوي يتي نيز بودند. آنها در ماه مارس بدون داشتن مجوز از آمادابلام بالا رفتند اما دولت نپال كه اين صعود را غيرقانوني مي دانست مجوز صعود به ماكالو آنها را لغو كرد. آنها به كاتماندو بازگشتند و هيلاري پس از مذاكراتي مجددا مجوز صعود را گرفت. اما تيم هيلاري تنها تا 110 متر مانده به قله بالا رفت. آنها بدليل خيز ريوي “پيتر مولگرو” از اعضاي تيم مجبور به شب ماني در غار برفي شدند. در اين شب “نويسون” هم مبتلا به خيز ريوي شد. ميشل وارد هم كه براي كمك به آنها بالا رفته بود هم دچار ذات الريه شد. تيم به سختي به پائين بازگشت. در كاتماندو مولگرو تعدادي از انگشتانش را از دست داد. اين تيم آنقدر سختي كشيد كه نام مولگرو ضرب المثلي براي بيان سختي ها و بيان درد و رنج شد.

در 1970 ژاپني ها مسير تيغه جنوب شرقي را باز كردند. در 1980 كاكوشكاي لهستاني نخستين صعود تك نفره واقعي يك هشت هزار متري را با عبور از تيغه شمال غربي و بدون اكسيژن مصنوعي در 4 روز انجام داد.

در سپتامبر 86 راينهولد مسنر با صعود از مسير عادي به سيزدهمين 8000 متري خود صعود كرد. وي پيش تر 3 بار بر روي ماكالو ناكام شده بود، از جمله در صعود ديواره جنوبي و تلاش زمستاني. وي بلافاصله به لوتسه رفت تا با فتح اين كوه به عنوان نخستين انسان بر فراز تمامي 8000 متري ها بايستد.

در 1990 كتي كالون به عنوان نخستين زن ماكالو را صعود كرد وي به همراه جان اسكات از مسير ستون غربي فرانسوي ها به شيوه آلپي قله را فتح كرد.

در سال 1971 يك تيم فرانسوي به رهبري “روبرت پاراگو” توانست با گشودن راهي نو بر روي تيغه غربي ماكالو به قله پنجمين كوه مرتفع جهان دست يابد. اين تيغه ديواره هاي غربي و جنوبي را از هم جدا مي كند و پس از يك بخش سنگي تقريبا قائم در ارتفاع 7350 تا 7700 متر، ستون غربي ناميده مي شود. اين بخش نياز به سنگنوردي با درجه “+7” و “A2” دارد كه در سطح دريا نيز كاري بسيار دشوار بود اما در ارتفاع 7500 متر، پيشرفتي در صعودهاي دشوار به شمار مي رود. در اين صعود آب و هوا نيز به ساير مشكلات افزوده بود زيرا بهار 1971 با برف سنگين، دماي بسيار پائين و بادهايي با سرعت بيش از 150 كيلومتر در ساعت، بدترين بهار قرن بود. در بيش تر مسير “يانيك سينيور” و “برنار مله” پيشتاز بودند و هم آنها پس از دو تلاش ناموفق و بازگشت سومين عضو گروه از 8300 متر، توانستند با مصرف اكسيژن از بالاي ستون، سرانجام به قله برسند. در آن زمان (درست يك سال پس از صعود ديواره جنوبي آناپورنا) اين صعود قابل توجه بود كه ارزش و اعتبار شايسته خود را كسب نكرد.

در 1977 يك گروه بريتانيايي-آمريكايي-يوگسلاو، صعودي بدون شرپا و اكسيژن را روي ديواره غربي آزمايش كرد. در اين برنامه چندين سانحه رخ داد كه به خاطر نداشتن عوارض جدي، خنده آور به نظر مي رسند. آسيب هايي در اثر ريزش سنگ پديد آمد، يك چادر خالي از كوهنورد بر اثر بهمن ويران شد و چادر ديگري در پي تركيدن چراغ، سوخت و از بين رفت. گروه پيش از رسيدن به 7000 متر بازگشت.

راه ستون غربي فرانسوي ها در 1980 توسط يك گروه 4 نفره آمريكايي تكرار شد كه بدون اكسيژن و به شيوه آلپي صعود كردند. “جان راسكلي” تنها به قله رسيد و ديگران به دلايل گوناگون باز ماندند.

در 1981 “وويتك كورتيكا”، “جرزي كاكوشكا” و “آلكس مكينتاير” در فصل پس از بارش در تلاش براي گشودن راهي تازه در ديواره غربي شكست خوردند. سپس كاكوشكا تيغه شمال غرب را بدون اكسيژن و به تنهايي در 4 روز صعود كرد. پيش تر چندين نفر از بخش پاياني اين را به تنهايي بالا رفته بودند ولي اين نخستين صعود تك نفره واقعي قله و سومين صعود 8000 متري كاكوشكا بود.

در 1986 “كريستوف ويليچكي” از راه ستون غربي فرانسوي ها (با كمي تفاوت) به قله رسيد.

در 1988 “مارك باتارد” از ستون غربي به تنهايي بالا رفت و از راه اصلي برگشت. با اين صعود او اولين تراورس ماكالو را انجام داد. باتارد با دو شرپا تا 7750 متري ثابت گذاري كرده، پائين آمد. سپس عصر 26 آوريل با پشت سر گذاشتن توده اي از تجهيزات به تنهايي به سوي قله حركت كرد و ساعت 9:45 دقيقه بامداد روز 27 آوريل به قله دست يافت كه صعود خوبي بود.

در فصل پس از بارش 1996 “ياسوشي يامانوي” كوهنورد ژاپني در تلاش جاه طلبانه خود براي صعود تك نفره از راهي تازه در ديواره غربي شكست خورد زيرا گرفتار ريزش سنگ شده ناچار شد از 7300 متري عقب نشيني كند. اما در بهار 1997 يك گروه روس توانست راهي تازه در اين سو بگشايد. راه حقيقي ديواره غربي (خطي مستقيم تا بالاي ديواره) شامل سنگنوردي بسيار دشوار در ارتفاع بالا كه در معرض ريزش سنگ بود. البته روس ها از اين راه نرفتند بلكه راهي در سمت چپ ستون غربي انتخاب كردند كه بخش هايي از آن از ريزش در امان بود. البته اين نيز يكي از دشوارترين مسيرها روي قلل بلند و كاري قابل توجه بود كه تنها پس از رسيدن به بالاي ستون غربي (در ارتفاع 8000 متر) از طريق يك كمربر، كمي آسان تر مي شد. از 7300 متر به بعد صعود توسط يك تيم 6 نفره به شيوه آلپي ادامه يافت ولي در 8200 متر “صلوات حبيبولين” كه در بيش تر مسير پيشتاز بود و بدنش تحليل رفته بود به ناچار توقف كرد. سايرين به كار ادامه دادند و روز 24 مي به قله رسيدند. آن ها در برگشت حبيبولين را مرده يافتند. هنگام فرود نيز، “بوگاچفسكي” در پي ريزش سنگ كشته شد.

راه حقيقي ديواره غربي ماكالو كه چند گروه روي آن كار كرده اند ولي هيچيك از 7300 متر بالاتر نرفتند همچنان صعود نشده باقي مانده است و از ديد برخي، اين راه “آخرين مشكل بزرگ هشت هزار متري ها” است و همچنين اين اطمينان وجود دارد كه در آغاز قرن جديد صعود شود.

ايرانيان و صعود به قله ماكالو

در 4 ارديبهشت ماه 1392، عظيم قيچي ساز به عنوان اولين ايراني بدون استفاده از كپسول اكسيژن قله ماكالو را صعود كرد.

امروز 23 ارديبهشت 1395، خانم پروانه كاظمي به عنوان اولين بانوي ايراني موفق به صعود قله ماكالو شد.

تصوير زير متعلق است به صعود عظيم قيچي ساز به قله ماكالو كه همراه “يانگ”، “ليو” و شرپاي آنان “دندي” در ساعت 10:30 صبح روز 4 ارديبهشت 1392 موفق شدند اين قله را صعود كنند.

تصوير متعلق است به صعود عظيم قيچي ساز به قله ماكالو در سال 1392

گفتني است؛ خانم پروانه كاظمي در بهار 2015 برنامه صعود به قله ماكالو در قالب تيمي دو نفره متشكل از خودش و يك شرپا به نام چرينگ جانگبو را داشت كه به علت وقوع زلزله مهيب نپال به قدرت 7.8 ريشتر در روز 25 ام ماه مي از صعود بازماند.